donderdag 17 augustus 2006

De mythe van huiselijk geweld

Als een man huiselijk geweld pleegt tegen zijn vrouw of kinderen kan de burgemeester hem straks maximaal vier weken de toegang tot zijn woning ontzeggen.

De nederlandse Vereniging voor rechtspraak en Vereniging gemeenten zijn tégen dit voorstel en hebben minister Donner gevraagd ópvang te regelen voor uithuisgeplaatste geweldplegers echter de minister vindt dat niet nodig. Ze moeten maar aankloppen bij hun familie of bij de daklozenopvang. Geldt dat ook indien de vrouw de dader is? Nee, die kan als slachtoffer en dader bij de gesubsidieerde Blijf-van-mijn-lijf huizen terecht.

Het huisverbod zal duizend tot tweeduizend maal per jaar worden opgelegd, verwacht justitie. Dit roept de vraag op hoe dat kan, want volgens schattingen van Gerda Dijksman, politiecommissaris en coördinator van het landelijk project Huiselijk geweld doen zich per jaar 800.000 tot 900.000 gevallen van (ernstige) mishandeling voor door partner of familie, maar is dat wel zo?

Onderzoek

Onlangs zijn weer cijfers over (de brede definitie van) huiselijk geweld verspreid. Dit naar aanleiding van een onderzoek door de advies- en onderzoeksgroep Beke naar 57.000 door politie geregistreerde incidenten in 2005. Volgens de onderzoeker Henk Ferwerda gaat 41 procent van de huiselijk geweld-meldingen bij politie over lichamelijk geweld, dus 23.370 incidenten. Voorts 35 procent over psychisch geweld en 17 procent over bedreiging.

Bij de ziekenhuizen melden zich voor behandeling na geweld in en om de woning volgens het Letsel informatie systeem (LIS) ongeveer evenveel mannelijke als vrouwelijke slachtoffers: zo'n 9500 totaal per jaar.

Opvallend is tweederde van de aangeefsters bij de politie niet eerst bij de Eerste hulp geweest. Bovendien doet van de mannelijke slachtoffers die Eerste hulp krijgen slechts een klein deel bij politie aangifte. Hiervoor zijn drie verklaringen:

• Waarschijnlijk schamen mannelijke slachtoffers zich.
• Aangifte kan voor hen negatief gevolg hebben namelijk scheiding en verlies van kinderen.
• Instanties hebben het vooroordeel dat vrouwen bijna altijd sláchtoffers zijn van huiselijk geweld en mannen bijna altijd dáder. In de publieke opinie is dat nét zo.

Volgens Dijksman: er komen jaarlijks 800.000 à 900.000 gevallen van huiselijk geweld voor, deze melding dateert van november 2003. Daarentegen sprak zij in maart 2006 van 57.000 gemelde incidenten en voegde eraan toe: Maar die aantallen kun je gemakkelijk met tien vermenigvuldigen en dan ben ik nog voorzichtig (Trouw).

Te hoog

Volgens Ferwerda is die conclusie absoluut onjuist en blijkt die ook niet uit zijn onderzoek. Bovendien is de vraag waarom van slechts 40 procent van de 57.000 door Dijksman gemelde incidenten aangifte is gedaan. Deze aangiften, vooral na echtscheiding gedaan, zijn in de strijd om de kinderen vaak (gedeeltelijk) vals. Minstens zo relevant is de vraag hoeveel (vermeende) daders op grond van die 22.800 aangiften door de rechter ook daadwerkelijk zijn veroordeeld. In een persbericht van het politie instituut van 1 maart 2006 is sprake van ruim 13.000 geregistreerde slachtoffers, wat suggereert dat even zo veel daders door de rechter zijn veroordeeld. Echter volgens Ferwerda betreft het cijfer aanhoudingen door politie en niet veroordelingen van rechters.

Hetzelfde persbericht van politie stelt: de daders van huiselijk geweld zijn in 98 procent van de gevallen man. Dit cijfer wordt niet ondersteund door Ferweda's onderzoek. Wel is uit veel ander (internationaal) onderzoek bekend dat ongeveer evenveel mannen en vrouwen dader én slachtoffer zijn.

In een interview in de Volkskrant beweert Dijksman verder dat vorig jaar 2500 minderjarigen het slachtoffer waren van huiselijk (vooral seksueel) geweld en eenzelfde aantal kinderen getuige was van geweld (bij elkaar dus 5000 kinderen). Dit terwijl volgens Ferwerda niet meer dan 4 procent van de incidenten betrekking heeft op seksueel misbruik. Dus wanneer we de getuigen niet meerekenen, zijn jaarlijks 100 incidenten van seksueel misbruik. Bovendien weten we van de Commissie Al (eind 1997) dat de beschuldiging dikwijls wordt uitgesproken gedurende of na afloop van psychotherapie, die de beschuldigsters ondergingen voor een grote variëteit van psychologische problemen van andere aard dan seksueel misbruik.

Onderzoekers Karin Wittebrood en Vic Veldheer van het sociaal cultureel planbureau (SCP) meldden vorig jaar op basis van twee Intomart-onderzoeken in opdracht van het ministerie van justitie, dat in de vijf voorafgaande jaren niet meer dan 3,9 procent (dus in principe 0,78 procent per jaar) van de bevolking te maken heeft gehad met partnergeweld. Op ruim 4,6 miljoen meerpersoonshuishoudens betekent dat jaarlijks circa 36.000 gevallen. Volgens de onderzoekers werd bijna 60 procent van het huiselijk geweld gepleegd door niet-familieleden. Geweld tussen (ex-)partners vormt niet meer dan een kwart van het huiselijk geweld waarvan de bevolking melding doet in onderzoek.

Vergaarbak

De omschrijving huiselijk geweld is een vergaarbak voor allerlei (vage) soorten (niet noemenswaardig tot zwaar) geweld in en om de woning. In de nieuwe landelijke uniforme registratie van de politie voor huiselijk geweld blijft dat zo: er is dit jaar weer gekozen voor een bréde definitie. Dat kan variëren van (psychisch) geweld tussen partners tot burenruzies en zelfs mishandeling van huisdieren. Dit systeem geeft niet alleen verkeerde signalen af over de aard en omvang van huiselijk geweld, het staat daarmee ook een succesvolle aanpak in de weg.

Van belang is verder nog het promotie-onderzoek van juriste Maria Egelkamp van 2002 op de ontwikkeling van de geweldscriminaliteit in duitsland en nederland. Zij stelt dat een toename van geregistreerd geweld te maken heeft met de aangiftebereidheid die de overheid met kostenverslindende campagnes stimuleert. Misdrijven die eerder als licht werden bestempeld, worden nu mishandeling genoemd. Aangifte van verbaal of psychisch geweld bijvoorbeeld kwam ruim tien jaar geleden helemaal niet vóor. Volgens Egelkamp worden tegenwoordig kleine incidenten vaker geregistreerd. Een blauwe plek, een wond of zelfs een wond die niet is waar te nemen, gelden in een proces-verbaal als ‘letsel’.

In oostenrijk en duitsland -waar een wet, vergelijkbaar met het voorstel van de minister al bestaat- zou blijken dat mishandelde partners na de verplichte time-out gemakkelijker hun relatie met de geweldpleger verbreken. Dat zou betekenen dat minister Donner een scheidingsbevorderend wetsvoorstel indient. Willen wij -de minister, de politiek, de maatschappij- dat met grote negatieve gevolgen voor kinderen en maatschappij? In nederland horen we al járen van de Blijf-van-mijn-lijfhuizen dat het merendeel van vrouwen (enkele tienduizenden) willen dat (fysiek) geweld stopt en niét de relatie of huwelijk. We moeten huiselijk geweld, en ook kindermishandeling en partnergeweld met z'n allen bestrijden echter wel op basis van de juiste gegevens.

Moeders

Voor wat betreft kindermishandeling bestaan cijfers van de algemene meldpunten kindermishandeling (AMK) die statistieken publiceerde in de nota 'Privé-geweld, publieke zaak, 2002'. Van de meldingen ging 35 procent over mishandeling door moeder, 14 procent door vader, de rest door anderen. Volgens het instituut zorg en welzijn (NIZW) is de statistische verwerking van kindermishandeling sindsdien veranderd: meldingen worden door het amk niét meer uitgesplitst naar dader wat lijkt op een poging van wegmoffelen van een voor moeders onaangename statistiek:

Dader kindermoorden
Moeder	24
Vader	13
Vader en moeder	8
Moeder en vriend	6
Vriend van moeder	6
Onbekend	2
Totaal	59
Bron: Tellingen Vara's Zembla programma

• Het is een gegeven dat twéemaal zoveel kinderen vermoord worden door hun moeder als door hun vader (Rapport Moord en doodslag, Leistra en Nieuwbeerta, 2001).
• Het beeld dat Gerlof en Paul schetsen is juister dan dat van Dijksman en brengt de vertekening van Gerda aan het licht.
• Bovendien is de kanttekening te maken dat bij vaders ook stiefvaders zijn opgeteld.
• Uit onze gegevens blijkt dat de vele biologische (échte) vaders geweldlozer zijn dan stiefvaders.

Waar komt dat onuitroeibare geloof in de vrouw als beter mens toch vandaan? Het is net zo idioot als het geloof in de vrouw als minderwaardig wezen.

Hans Crombag is Emeritus rechtspsychologie aan de universiteiten van Maastricht, Leiden en Antwerpen. Bert Kerkhof van Conseo maakte de statistiek van kindermoorden en ook Wim Orbons is voormalig bestuurder van gezondheidszorg-organisaties. Wij maken deel uit van de expertgroep die justitie voorstellen heeft gedaan om de scheidingswetgeving te veranderen. Dit artikel werd tévens gepubliceerd in het Nederlands dagblad van 17 aug 2006.

Lees verder…

• Wim Orbons hekelt de vele overheids-spotjes, waarin de man wordt afgeschilderd als té bot of machtsbelust: Mannen agressief? Kijk eens naar vrouwen
• SOS-Papa in samenwerking met wetenschapsjournalist Theo Richel, volgden onderzoek naar huiselijk geweld en brengen bovendien onder de aandacht dat huiselijk geweld tegen mannen bestaat. Zie: HuiselijkGeweld.info web.
• Kinderen in nederland lopen meeste risico op moord en doodslag

Labels: Wetenschap