maandag 16 februari 2009

Honderden kinderen gaan jaarlijks de separeercel in

Verhoogde kans voor kinderen van alleenstaande ouder

Elk jaar worden in psychiatrische jeugdinstellingen honderden kinderen van twaalf jaar en ouder opgesloten in een separeercel. Eén van de redenen is personeelsgebrek. Dit blijkt uit onderzoek van het NRC. Volgens de Inspectie voor de Gezondheidszorg ging het in 2007 om ten minste 522 onvrijwillige separaties van minderjarigen en vorig jaar om 346. Het werkelijke aantal ligt nog hoger: ook jeugdzorg instellingen mogen separeren maar zij hoeven dat niet te melden. Psychiaters en Kind in de knel vinden het 'zorgelijk' dat deze instellingen dit doen, zonder melding bovendien.

Commerciële belangen

Kinderen zonder een nabije vader lopen een groter risico op psychiatrische behandeling. Problemen kunnen ontstaan indien onvoldoende betekenisvolle volwassenen in hun omgeving hen bijstaan. Stilvallen en concentratie problemen kunnen zich voordoen. Maar ook kunnen kinderen druk worden en lastig indien zij geen actief vaderschap ervaren. Kinderen die opgroeien in een armoedig huishouden staan maatschappelijk zwak. Verliest het kind de steun van de alleenstaande ouder, dan kunnen commerciële belangen van instellingen de boventoon voeren.

Bij liefdeloze pleeg- of intramurale zorg werkt ook een uithuisplaatsing niet. Separatie is een omstreden manier om verwarde patiënten te kalmeren en suïcidale patiënten te beschermen. De patiënt wordt in een kale cel opgesloten, omdat hij zichzelf en anderen anders in gevaar zou brengen. Door dagenlange separatie kunnen psychiatrische aandoeningen verergeren. De wet staat separatie alleen toe bij acuut gevaar.

Chaos en koude banden in de relatie tussen de kinderen en het personeel zijn mede het gevolg van het bijeen plaatsen van jongens met geestelijke problemen samen met verstandelijk gehandicapte jongens. De verschillende herstel mogelijkheden worden dan onvoldoende benut. Overlast kan omslaan in separatie van kinderen, blijkt uit gesprekken met psychiaters van zeven grote jeugdklinieken en een academisch ziekenhuis. Verpleegkundigen van Curium in Oegstgeest separeerden onlangs een jongen die steeds water naar personeel en mede-patiënten gooide. Een autistische jongen zit nu in Limburg in de separeer omdat hij naakt over de gang liep na het douchen. 'Het heeft ook te maken met de cultuur op een afdeling', zegt psychiater Arien Storm van jeugdkliniek Accare in Noord-Nederland. Eigenlijk kan het naakt lopen over de gang na het douchen worden toegestaan en dan is separatie niet nodig.

Soms gaat teveel adrenaline stromen bij verpleegkundigen die een boze patiënt afremmen. Het is van belang dat op alle dagdelen zinvolle activiteiten voor de kinderen zijn en het personeel voldoende kalmte bewaart. De personeelssterkte is zeker van invloed. 'In Oostenrijk is separatie uit den boze', zegt René Kahn, hoofd psychiatrie van het Universitair Medisch Centrum Utrecht. Dat kan met medicijnen maar ook doordat er voldoende opgeleid personeel in de buurt is, dat hart heeft voor de kinderen. Dat is duur. Hoeveel hebben we daar als maatschappij voor over?

Gebroken wil

Volgens jeugdpsychiaters duren de meeste separaties hooguit een uur. Toch zitten kinderen soms weken of zelfs maanden in de separeercel. 'Ik ging nadenken over machtsmechanismen en waar de mens toe in staat is', zegt een vijftienjarige jongen die twee keer enkele weken gesepareerd werd. Zijn moeder schrok toen ze hem terugzag. 'Hij was bleek en trilde. Hij had altijd een sterke wil maar zijn wil is daar gebroken'. Moeder en zoon willen anoniem blijven.

Vrijwillige separaties - waarbij de patiënt zich niet verzet tegen opsluiting- hoeven niet te worden gemeld. Maar aan de vrijwiligheid valt soms te twijfelen. Psychiater Kommer Jan de Man van het RMPI in Barendrecht: 'Als er zes man zijn opgetrommeld en de patiënt loopt mee, is dat vrijwillig?' De psychiaters zeggen vaak geen alternatief te zien voor separatie. 'Je weegt de veiligheid van de groep af tegen die van het individu', zegt Anne Pauline Cohen, hoofdbehandelaar van de Bascule in Amsterdam. 'Als iemand van de leiding wordt bedreigd, worden andere kinderen ook onrustig. Dan heb je geen keus.' Meer en beter opgeleid personeel kan competentiestrijd tussen het personeel en de kinderen voorkomen.

Afschaffen

Vier jeugdpsychiatrische klinieken deden de afgelopen jaren mee aan een project om het separeren terug te dringen. In twee daarvan nam het aantal separaties met 90 procent af. Sommige klinieken willen het separeren afschaffen. Maar dat achten niet alle psychiaters reëel.

Vele vaders zijn door omgangsweigering gescheiden van hun kind en moeten machteloos vanaf afstand toezien hoe hun kind naar de verdommenis gaat. Als je de kans krijgt, hou je kind voor nooit vrijwillig naar de separeer te gaan. Leer je kind te schreeuwen om zijn vader, te slaan en te schoppen, zodat in ieder geval via de statistieken iets van hem vernomen wordt.

Labels: Gezondheidszorg, Jeugdzorg