vrijdag 31 oktober 2008

Man-Kind Centrum in Amersfoort

Op een aantal plaatsen in Nederland zijn vader centra geopend. Ter voorbereiding op dit idee om in Amersfoort misschien een Man-Kind Centrum (MKC) te openen is een aantal malen het vadercentrum in Den Haag bezocht. Ook zijn diverse gesprekken gevoerd met mannen en vrouwen uit verschillende etnische groepen over vaderschap.

Met Omar Benali, projectleider van het buurtmentoren project uit De Ganskuijl en omgeving en de wijken Randenbroek/Schuilenburg uit Amersfoort is gesproken over de noodzaak vaders actief te betrekken bij de opvoeding van kinderen. Hij staat niet negatief tegenover een Man-Kind Centrum in Amersfoort. Zelf is Omar ook in het Vadercentrum in Den Haag geweest. Met Anita, de vrouw die het vader centrum in Den Haag heeft opgezet, heb ik een paar keer contact gehad net als Omar dat ook heeft. Anita is zeer bereid ondersteuning te geven en begeleiding tijdens het opzetten van een Man-Kind Centrum in Amersfoort. Ik heb ook regelmatig contact met Jamila Achahchah van Movisie uit Utrecht.

Allen zijn positief over een dergelijk centrum en denken dat dit kan bijdragen aan de volgende doelstellingen: remancipatie en participatie bij opvoeding van kinderen. Voorkomen en/of vroegtijdig signaleren van ongepast gedrag van kinderen en jeugdigen.

Voor mannen is status belangrijk omdat anderen deze mannen, maar met name ook vrouwen, hen daarop beoordelen en zelfs veroordelen. Mannen willen waardering voor wie ze zijn en wat ze doen. Slagen zij minder als succesvol zakenman of stoer rolmodel dan proberen mannen dat te verbergen om vooral maar niet gezien te worden als een mislukkeling. De schaamte is groot om als een mislukkeling of loser gezien te worden. De samenleving heeft een hard oordeel over mannen die afhankelijk zijn en niet zelfstandig en zelfverzekerd overkomen. De vaders leren in het Man-Kind Centrum de zelfredzaamheid te vergroten en daarbij moet het duidelijk worden dat je je als man niet hoeft te schamen of te verbergen als je niet (voortdurend) uiterst succesvol bent in het leven.

Er ontstaan steeds meer problemen met ontsporende jeugd in diverse wijken omdat zij moeten voldoen aan het imago van stoer, mooi en belangrijk zijn. Veel van deze problematische jongeren zijn soms niet ouder dan 14 of 15 jaar, er zitten zelfs al kinderen van 9 jaar tussen. Velen ontlenen inmiddels hun status door middel van crimineel gedrag.

Deze ontsporende jeugd moet als oplossing dan begeleid en bijgestuurd worden door buurtvaders omdat de officiële instanties schromelijk te kort lijken te schieten. Deze buurtvaders/mentoren zijn allemaal mannen en zelf vaak vader. Er blijkt dus een grote behoefte te zijn om vaders te betrekken bij de opvoeding van kinderen. Alleen gebeurt dit in onze ogen veel te laat. Vaders mogen de kinderen pas gaan opvoeden als ze overlast veroorzaken in de wijk.

De laatste 20 jaar zijn het aantal eenoudergezinnen, met alleen nog een moeder, enorm gestegen waarbij de vader gedeeltelijk of geheel uit beeld is verdwenen voor de kinderen. Ons idee is om vaders weer normaal te gaan betrekken bij de opvoeding wanneer kinderen net geboren zijn, niet pas als zij 15 jaar oud zijn en overlast in de omgeving veroorzaken. Als vaders weer vanaf de geboorte volwaardig kunnen gaan deelnemen aan de opvoeding van hun kinderen, dan kan beter voorkomen worden dat deze kinderen later ontsporen en mogelijk in de criminele sfeer belanden.

Veel vaders, inclusief ikzelf, zijn zoekende om weer een leuk doel in ons leven te krijgen. Daardoor functioneren we soms erg slecht binnen de maatschappij die vaak hoge eisen stelt. We belanden soms in echte armoede en hebben soms zelfs de voedselbank nodig als we aan onze maandelijkse betalingsverplichtingen willen blijven voldoen. Half oktober 2008 kwam ik in Amersfoort een andere vader tegen met een dochter van dertien die daar ook een voedselpakket kwam ophalen. Een week later een andere droevige vader die zijn kinderen al maanden niet heeft gezien na de scheiding.

Activiteiten

Bijvoorbeeld de rekeningen en/of thuis administratie goed leren bijhouden of leren koken. Ook hygiëne is een onderwerp waar vaders mee geholpen kunnen worden. Heel belangrijk is ook het weer leren om open te staan voor nieuwe contacten om iets op te bouwen na een gestrande relatie. Maar ook het kunnen afspreken met een andere lotgenoot zodat zij samen kunnen sporten of ergens anders afspreken om bij te praten in plaats van altijd alleen te zijn. Allemaal dingen waar vaders misschien iets aan zouden kunnen hebben en wat nu nergens te vinden is. Mannen praten daar vaak heel moeilijk over. Het Man-Kind Centrum helpt mannen en kinderen uit hun eenzaamheid te halen.

Ook vaders willen gewoon deelnemen aan de verzorging van hun kinderen waar ze van houden. Vaders willen niet alleen maar financieel bijdragen maar werkelijk deelnemen aan de dagelijkse opvoeding en verzorging van hun kinderen. Uit vele onderzoeken en de buurtvader projecten blijkt dat vaders onmisbaar zijn als het gaat om de opvoeding van kinderen, met name van jongens.

Naast de reguliere activiteiten en cursussen is er ook een cursus gericht op de manier waarop mannen met elkaar omgaan. De cursus heet Mannen ondersteunen elkaars leiderschap dat is een zelf ontwikkelde werkmethode die werkt via vragensetjes en komt uit het Vadercentrum uit Den Haag. Doel hiervan is het competitieve gedrag tussen mannen te benoemen. Er kan ook heel praktische hulp worden verleent zoals kennis over schuldsanering bijvoorbeeld door een juridisch spreekuur.

Voorlichting over gezondheid is ook een activiteit die heel belangrijk is. Samen praten over eetgedrag van kinderen of samen nadenken over hygiëne of gezond voedsel en het bereiden daarvan maakt dat men van elkaars ervaringen kan leren. Er kunnen plannen ontwikkeld worden om samenwerking met andere organisaties in de stad Amersfoort op te zetten.

Er kunnen informatiebezoeken worden georganiseerd samen met de politie en de jeugdzorg en een gespreksavond voor alleenstaande vaders worden georganiseerd. Verbetering van de relatie met hun kinderen speelt dan een belangrijke rol in de activiteiten van het centrum. Wanneer een vader mogelijkheden krijgt om beter kennis te nemen van de samenleving, kan hij bijvoorbeeld het gedrag van zijn kind(eren) bespreekbaar maken of hierop zelf aangesproken worden. Wanneer zij beter Nederlands leren spreken, kunnen deze vaders hun kind(eren) helpen met huiswerk maken en de contacten met school zullen gemakkelijker verlopen.

Ook kan er gewerkt worden aan acceptatie van homoseksualiteit. Dat moet expliciet bespreekbaar worden gemaakt vooral onder en met moslims. Overigens blijkt nog wel eens dat homoseksueel vaderschap een slecht onderkend onderwerp is. Of mishandeling van mannen. In heel veel gezinnen worden ook mannen fysiek of geestelijk mishandeld. Dat is nog grotendeels een taboe, ook weer door de schaamte gevoelens bij deze mannen om dit uit te spreken.

Een activiteiten aanbod voor mannen en vaders dat gericht is op samen dingen doen zoals het volgen van lessen in de Nederlandse taal, deelnemen aan cursussen en sportbeoefening, het deelnemen aan een moestuin project zoals in Utrecht bevordert de integratie. De kinderen kunnen deelnemen of hebben speelgelegenheid in het centrum. Mannen krijgen weer meer zelfvertrouwen en zullen daardoor sneller kunnen en willen deelnemen aan de samenleving in al zijn volledigheid.

Mannen in isolement of buitensluiting

Het blijkt dat mannen, na een scheiding, de eerste maanden tot in de lengte van jaren niet naar buiten durven/kunnen treden met hun zorgen en problemen. Vele vaders willen hun kinderen graag verzorgen en ze missen hun kinderen verschrikkelijk als ze daarvan plotseling worden buitengesloten na bijvoorbeeld een scheiding. Veel instanties zoals scholen, kinderopvang centra maar ook gemeentelijke instellingen houden hier geen rekening mee.

Vaak verslechteren de leefomstandigheden van deze vaders significant. Vrienden en familie hebben zich steeds meer van hen afgekeerd en de kennis van de samenleving om hen heen neemt sterk af. Het nog langer deel willen uitmaken en het kunnen deelnemen aan de samenleving is moeilijk. Van deze vaders heeft een groot deel geen goed inzicht (meer) van hun rechten en plichten.

Ook voor groepen vaders van autochtone afkomst biedt een Man-Kind Centrum vele kansen. Zij worstelen vaak met soortgelijke problematiek als isolement en financiële problemen, waardoor de zorg voor hun kinderen met het daar bijgaand gepaarde schuldgevoel bijna onverdraaglijk is. Door sterke teruggang in hun financiële situatie schamen zij zich en voelen zij zich vaak niet thuis in de ‘nieuwe’ omgeving/buurt waarbij soms de buren elkaars taal niet spreken.

Amersfoort heeft behoefte aan een Man-Kind Centrum waar allochtone en niet allochtone mannen met hun kinderen elkaar kunnen ontmoeten. Een dergelijk centrum gaat zich richten op mannen die zich in een economisch en maatschappelijk zwakke positie (zijn gaan) bevinden. Maar ook mannen die meehelpen andere mannen uit het dal te komen zijn welkom. Vaders vormen een onmisbare rol binnen het gezin.

Vaders zijn vaak voor kinderen degene die ze op het rechte pad helpen te houden. Vaders zijn onmisbaar voor een gezonde ontwikkeling en een gezond beeld van de leefwereld buiten het huishouden voor kinderen.

Voor een behoorlijke groep vaders is dat een probleem. Er zijn diverse oorzaken aan te wijzen waarom zij zich niet of nauwelijks bezighouden met de opvoeding van hun kinderen. Deze groep mannen is moeilijk te bereiken en moeilijk om te bewegen hun verhaal te vertellen, vaak uit schaamte. Het gaat om mannen van diverse leeftijdsgroepen en etniciteit met kinderen. Het is niet bekend om hoeveel mannen het precies gaat maar naar schatting gaat het om 800 tot 1.000 vaders in Amersfoort die geen contact meer hebben met hun kind(eren). Deze cijfers komen van de DIA van de gemeente Amersfoort.

Doelstellingen

Het Man-Kind Centrum krijgt natuurlijk een andere doelstelling dan een moedercentrum. Men wil geen jongerencentrum worden. Verder hoeven mannen overigens geen vader te zijn om binnen te kunnen komen. Vaderschap heeft voor mannen, met name moslimmannen, ook de betekenis van zorg voor andermans kinderen in de wijk. Zie de vele buurtvader projecten. Dat mannen soms ook niet succesvol zijn, moet uit de taboesfeer worden gehaald. Allochtone en autochtone mannen kunnen van elkaar leren en elkaar steunen. Wanneer er een plek bestaat waar zij naar toe kunnen gaan samen met hun kinderen, worden een aantal doelstellingen bereikt.

De volgende doelstellingen kunnen worden geformuleerd: integratie, participatie, remancipatie, opvoedingsondersteuning, vroege signalering en voorkomen van crimineel gedrag bij jongeren. Voorts kan het Man-Kind Centrum een voorbereiding of aanvulling op werk of scholing bieden. Het zal een zeer belangrijke bijdrage leveren om mannen hun leven zin te geven zodat ze weer volwaardig deel durven te nemen aan de samenleving. Het gaat ons erom dat er een plek komt voor kinderen en hun (gescheiden) vaders. Een plek waar zij heen kunnen voor informatie en op verhaal kunnen komen. Nu zitten de vaders in de kroeg of de kinderen achter een spelcomputer op zoek naar troost en een herstart in hun leven. Dat is te weinig opbouwend in onze ogen.

Doelgroep

Alle mannen, allochtoon en autochtoon, met en zonder kinderen moeten van een dergelijk centrum gebruik kunnen maken. Meiden zijn welkom tot een bepaalde leeftijd. Allochtone mannen kunnen niet als een op zichzelf staande groep worden gezien. Er bestaan grote verschillen tussen etnische groepen, maar er zijn nog meer overeenkomsten. Daar moeten we eerlijk naar kijken. Iedereen wil het beste voor zijn kinderen en hoopt dat ze op een goede manier kunnen gaan deelnemen aan de samenleving. Iedereen wil dat zijn kinderen erbij horen en niet langs de kant staan vanwege taal achterstanden, wederzijds onbegrip of crimineel gedrag. Voor jonge opgroeiende kinderen zijn vaders onmisbaar voor hun gezonde ontwikkeling. Wanneer de vader zich thuis voelt en zich gewaardeerd en geaccepteerd voelt, heeft dat ook een positieve weerslag op het kind.

Locatie en Participanten

De avonden van ouderorganisaties in Amersfoort vinden nog steeds plaats achter in een eetcafé. Dat moet en kan beter. Vaders willen normaal gehoord en erkent worden als vader, daar hoort ook een geschikte plek bij waar je als vader specifieke voorlichting kunt te krijgen over opvoeding en hoe er bijvoorbeeld een herstart gemaakt kan worden na een scheiding. Het is absoluut niet noodzakelijk om nieuwe voorzieningen te creëren. Er zijn op dit moment voldoende mogelijkheden om bij bestaande voorzieningen aan te sluiten!

Te denken valt hierbij aan het wijkcentrum de Roef, Kruiskamp/Koppel of het Klokhuis, Randenbroek/Schuilenburg. Wel zullen er goede voorwaarden moeten worden geschapen. De plek moet op dat moment alleen voor mannen toegankelijk zijn en het programma moet worden afgestemd op de doelstelling. Er moet bijvoorbeeld een stukje grond in de directe omgeving zijn waar een moestuin kan worden bijgehouden.

Op dit moment bestaan de activiteiten bij de Roef en het Klokhuis uit een aantal onderdelen die niet of niet volledig op een dergelijke doelstelling zijn toegespitst terwijl hier wel behoefte aan is.

Anders dan in Den Haag zouden wij in Amersfoort graag zien dat er diverse partners participeren in dergelijk centrum. Maatschappelijk werk, het Centrum voor Jeugd en Gezin, RIAGG, Gemeentelijke Gezondheidsdienst en andere organisaties kunnen bijvoorbeeld spreekuur houden. Op deze wijze hoeven daar geen extra kosten voor te worden gemaakt. Tenslotte houden ze sowieso spreekuur op andere locaties. Er kan dan van locatie worden veranderd. Een beroepskracht is noodzakelijk, maar de mannen draaien zelf het centrum.

Financiën en organisatie

Wanneer er aansluiting bij de bestaande voorzieningen kan plaatsvinden zal dit kostenbesparend werken. Het zal niet nodig zijn om gebouwen en inventaris aan te schaffen. Bij de Roef is reeds personeel aanwezig. Onderzoek zal moeten uitwijzen of het nodig is een extra beroepskracht in te zetten. Bij het Kolkhuis zal het waarschijnlijk wel noodzakelijk zijn om middelen vrij te maken voor een of meerdere beroepskrachten.

De gemeente heeft de regiefunctie en kan afspraken maken met de Gemeentelijke Gezondheidsdienst, het Centrum voor Jeugd en Gezin, maatschappelijk werk en elke andere organisatie die iets kunnen toevoegen. Dit kan betekenen dat deze organisaties extra inspanningen moeten verrichten en soms kan het betekenen dat zij de locatie waar zij nu spreekuur houden, verruilen voor een van de genoemde locaties. Diverse cursussen en voorlichting dragen ertoe bij dat de doelstellingen worden behaald terwijl de kinderen op een goede manier worden begeleid en opgevangen.

Het is gebruikelijk dat er vergoedingen worden betaald voor deelname aan activiteiten en cursussen. Vrijwillige inzet kan worden beloond door mannen zonder betaling te laten deelnemen aan de activiteiten. Buiten de financiering voor een enkele beroepskracht denken wij dat de kosten minimaal kunnen zijn. Het activiteiten aanbod zal gedeeltelijk moeten worden gesubsidieerd en zal gedeeltelijk door de doelgroep worden opgebracht. Door middel van activiteiten door de mannen zelf en door gebruik te maken van vrijwilligers wanneer dit mogelijk is (taallessen, maatschappij oriëntatie) kan er een optimaal resultaat worden bereikt met minimale middelen. Het loont de moeite om voor financiering naar mogelijkheden te kijken bij de provincie en bij Europa.

Voorstel

Wij stellen voor om in het wijkcentrum de Roef, Kruiskamp/Koppel te beginnen omdat de voorwaarden hier gunstig zijn. Elke derde dinsdagavond van de maand vanaf 19.30 uur tot 22.00 uur is er een bijeenkomst voor vaders/mannen. Het wijkcentrum het Klokhuis in Randenbroek/Schuilenburg kan in de toekomst volgen. Hierbij is de betrokkenheid en ondersteuning van de Amersfoortse politiek en SWA van groot belang.

Groeimodel

Een dergelijk centrum zal over een flink aantal jaren kunnen worden veranderd in een Ouder en Kind Centrum. Dit wanneer de positie van de mannen die tot de doelgroep behoren verbeterd is en zij niet langer in een achterstandspositie verkeren en/of niet langer buitengesloten worden van volwaardige deelname aan de opvoeding van kinderen bijvoorbeeld.

Een Man-Kind Centrum is bedoeld om kinderen en mannen vooruit te laten komen. Eerst moet er een basis zijn, vertrouwen moet worden opgebouwd. Daarna kunnen deze kinderen met hun vaders een stap vooruit met als resultaat dat zij zich kunnen oriënteren en wennen aan de moderne veeleisende samenleving om er uiteindelijk (weer) actief aan deel te kunnen nemen. Dit vormt een belangrijke ontwikkeling op weg naar emancipatie, integratie en participatie in het belang van kinderen, hun vaders en dus het gehele gezin.

Wat biedt het Vader Kind Centrum?

Het Man-Kind Centrum is een plek waar mannen dagelijks terecht kunnen voor heel veel verschillende activiteiten. Het is een plek om te ontspannen of om actief aan de slag te gaan. Er liggen tijdschriften, kranten en spelletjes en er is een cursus lokaal met computers en internetaansluiting voor website beheer.

Er is een werkplaats waar gebruik gemaakt kan worden van allerlei gereedschap. In de werkplaats worden verschillende cursussen gegeven van steenhouwen tot portret tekenen. Er zijn materialen voor het maken van kunstwerken. In deze ruimte worden ook taallessen, EHBO cursussen, voorlichting en andere activiteiten georganiseerd. Zo kunnen de mannen bijvoorbeeld leren koken, hulp bij en informatie over het opvoeden van kinderen krijgen, leren omgaan met e-mail en internet of wellicht een nieuwe hobby ontdekken. Verder worden er ook op andere locaties activiteiten verzorgd, zoals bijvoorbeeld fitness en zwemmen voor vader en kind net als in Den Haag bij het Vadercentrum.

Het Man-Kind Centrum is van en voor mannen/vaders, die er werken of op bezoek komen. Het is er gezellig. Het biedt mannen respect, ontmoeting, vriendschap, steun, een luisterend oor, uitdagingen om zich in te zetten en om te leren.

Amersfoort, oktober 2008, door Dennis Grippeling

Dit artikel wordt vervolgd…