donderdag 4 september 2008

Eén op drie kinderen in problemen door scheiding

Het valt op dat er in de publieke opinie veel misverstanden zijn over de gevolgen van scheiding voor kinderen. Vandaag wordt duidelijk waar die misverstanden vandaan komen.

Op de eerste plaats is er verwarring over het aantal betrokken kinderen. Volgens nieuwsberichten vandaag zouden 667 kinderen per week te horen krijgen dat hun ouders gaan scheiden, dat is fout geschat. Het zijn de cijfers van kind in de knel die op werkelijkheid stoelen, want ook ongehuwde ouders horen mee te tellen.

Op de tweede plaats zou volgens stichting De bundeling slechts 15 procent van de kinderen na scheiding problemen ondervinden. De bundeling is ontstaan vanuit het clara wichmann instituut, een lobby organisatie voor vrouwen belangen. Dat slechts 15 procent van de kinderen last heeft van de gevolgen van een scheiding is een overtrokken positief beeld, bevestigt Bert Kerkhof. Hij wijst erop dat de uitkomsten niet overeenkomen met honderden andere onderzoeken over echtscheiding die de laatste jaren zijn gedaan. Bevolkingsonderzoeken geven altijd een positiever beeld dan de werkelijkheid, omdat het deel van de ouders en kinderen met wie het slecht gaat niet reageert. Maar bij dit onderzoek was de deelname van slechts 17 procent van de ouders en kinderen wel erg laag, zij kunnen dan echt geen absolute uitspraken doen.

Positief effect

Uit onderzoeken blijkt nog altijd dat de negatieve invloeden van instanties op gescheiden wonen en op gescheiden kinderen groot zijn. Als voorbeeld verwijst hij naar kinderen in de jeugdzorg. Onderzoek onder deze kinderen wijst uit dat velen van hen te maken hebben gehad met een scheiding (bron: artikel Opvoeding kon de prullebak in, nederlands dagblad 2008-09-10).

Over scheiden zegt Corine van Egten van E-quality: “Doordat beide ouders invloed blijven houden, blijven er conflicten”. Echter volgens Bert Kerkhof spelen vaders tegenwoordig een grotere rol bij de opvoeding. De gedachte achter de wet bevordering wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding is dat ouders door het gezamenlijk maken van afspraken minder problemen overhouden. Dat is een beproefd concept, een ieder die in zijn omgeving een Co-ouderschap kent, ziet dat de betrokkenheid van de vader de kinderen goed doet. Hoewel mogelijk conflictstof na de afspraken tussen de ouders overblijft, blijft in het algemeen het positieve effect bestaan.

Bert Kerkhof
in typisch nederlandse huiskamer

Te waarderen aan het onderzoek van E-quality is de aanbeveling om Co-ouders meer te steunen bij de opvoedingstaak. Van belang is ook de aanbeveling voor scholen, jeugdzorg en gezondheids-organisaties om na een scheiding beide ouders te blijven informeren over hun kinderen.

Lees verder:

• Volgens internationaal onderzoek is vaderloosheid de belangrijkste factor bij het ontstaan van armoede, ontwikkelingsachterstanden en psychosociale problemen bij jonge kinderen. Men kan cijfers over de deprivatie van kinderen in vaderloze gezinnen op het spoor komen, maar het Sociaal cultureel planbureau heeft verzuimd de oorzaak van de groei van de jeugdzorg te communiceren met het grote publiek.

Geachte dames en heren,

Hartelijk dank voor dit rapport nieuwe Gezinnen. Het komt op een goed moment, want we zijn bezig met het beleid voor de komende jaren, ik wil dit in het najaar aan de Kamer presenteren.

Een centrale gedachte in onze samenleving is dat kinderen gezond en veilig moeten kunnen opgroeien. Zij moeten hun talenten kunnen ontwikkelen, plezier kunnen hebben en goed worden voorbereid op hun actieve leven. De verantwoordelijkheid voor de opvoeding van kinderen ligt primair bij twee ouders. Het nederlandse beleid is er dan ook op gericht om het vermogen van beide ouders om te verzorgen en opvoeden te versterken.

Nou is er natuurlijk in ieder huwelijk op z'n tijd wel wat. Gelukkig bezitten verreweg de meeste nederlandse ouders de gave een liefdevolle omgeving te creëren, waar respect en saamhorigheid de boventoon voeren. Dat is van belang, want goed functionerende ouders zijn onmisbaar voor onze samenleving. Toch is de werkelijkheid dat achter vele deuren geen pais en vree is. Waar het geluk breekt als de ouders niet langer samen willen wonen en kinderen de dupe worden. Naar die situaties, en zeker naar die kinderen, moet ons hart uitgaan.

Jaarlijks gaan 110.000 gehuwde en samenwonende stellen uit elkaar. Elk jaar horen bijna 62.000 kinderen dat hun ouders gaan scheiden (bron: Centraal bureau statistiek). Eénderde van hen, dat zijn 400 kinderen per week, groeien minder gezond en veilig op en hun talent ontwikkeling blijft achter. Ze worden niet goed voorbereid op de toekomst en hebben weinig plezier.

Twintig procent van de gescheiden kinderen, dat zijn er 240 per week, raken verstoten van hun vader en moeten leven met onvoldoende ankerpunten om zich op te trekken tot volmondig burger. Juist deze gescheiden vaders en hun kinderen worden in de put geraakt, hun welvaren en geluk houdt geen balans. Bij elkaar zijn er naar schatting 500.000 vaderloze kinderen onder de 21 jaar. In nederland wonen ongeveer 2.500.000 kinderen. Het gaat dus om 1 op de 5. Meer dan 2.000.000 nederlanders missen een familielid door falend familierecht.

Daar schrik je van, scheidingskinderen hebben twee keer zoveel problemen als kinderen uit intacte gezinnen. We praten dan over schooluitval of depressies op latere leeftijd. Over een veel grotere kans later zelf te scheiden of betrokkenheid bij criminaliteit. Eerder heb ik cijfers onder ogen gehad waaruit bleek dat 50% van de kinderen in de jeugdzorg uit een gebroken gezin komt, tegen 15% van alle kinderen. Volgens onderzoek in drenthe komt daar 62% van de kinderen in de jeugdzorg uit een gebroken gezin.

Het rapport stelt dat problematische gevolgen voor kinderen vooral samenhangen met conflicten over gescheiden wonende ouders. Ex-partners komen daar dikwijls samen niet uit. In de berichtgeving van vanmorgen werden de aan gescheiden wonen gerelateerde problemen gerelativeerd, ik vraag me af of dit wel een goede interpretatie is. Ik wil hier toch benadrukken dat de risico's van gescheiden wonen niet mogen worden onderschat. Ook wil ik afstand bewaren tot het beeld: ‘gescheiden wonen geen probleem, als je het maar goed doet’. Dat zou de realiteit onvoldoende recht doen, zoals onderzoekers van E-quality bevestigen. Liever breng ik naar voren wat de onderzoeker van kind in de knel hierover te zeggen heeft: ‘Als je het niet goed doet, is gescheiden wonen een groot probleem’.

Over de hulpverlenings-praktijk, met name over scholen, klinkt toch regelmatig het geluid dat het vertrouwen van kinderen in zichzelf, in het leven een deuk oploopt. Zoals ook uit de verschillende citaten uit het voorliggende rapport blijkt:

1. (Van een bijna moeder van 4 kinderen die bijna fulltime met het huishouden bezig is): “Toen hij wist dat zijn vader weg was kwam hij eigenlijk in een neerdalende spiraal terecht. Hij werd gepest op school en hij toonde bepaald gedrag. Hij heeft zo weinig zelfvertrouwen. Ik zie het aan hem.”
2. Of een citaat van een andere ouder (vader, 2 kinderen): “Hij was vorig jaar de beste leerling van de klas en nu sukkelt hij achteraan. Hij moet regelmatig nablijven omdat hij zijn werk niet af heeft. Hij kan zich moeilijk concentreren, dat merk ik thuis ook.”

Veel kinderen wiens verhaal we niet zo vaak horen, krijgen te maken met een alleenstaande moeder en kwaadspreken over hun vader. Wanneer zij hun vader verliezen gaat dat meestal om problemen krijgen en we moeten de impact van smaad, laster en/of de omgeving zéker bij jonge kinderen niet onderschatten.

Vervolgens droeg André Rouvoet een vers voor van de gescheiden dichter Willem Wilmink die zonder meer een goede vaderfiguur was en pas weer op latere leeftijd contact met zijn zoon mocht hebben. Het gedicht gaat over de tegenstrijdige gevoelens van zo'n kind. Een vers dat al enkele jaren een plek op het kind in de knel web heeft. Daarna vervolgde hij zijn betoog:

Scheiding kán een uitkomst zijn, maar levert zelden echte winnaars op. Ouders die met gescheiden wonen weten om te gaan en een veilige thuishaven blijven vormen, blijven toch de beste ouders.

Ik signaleer dat de laatste jaren een verschuiving te zien hebben gegeven in het denken over scheiding: waar het accent in de wetgeving eerst lag op zo eenvoudig mogelijke scheidingsprocedures (bijvoorbeeld de flitsscheiding), is de nadruk verschoven naar meer zorgvuldigheid met name in situaties waarbij kinderen betrokken zijn. De wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding laat dit zien. De wet wil ouders stimuleren gezamenlijk afspraken te maken, het spreekt duidelijk van voortgezet ouderschap. Ouders stellen sámen vast hoe ze omgaan met het grootbrengen van hun kinderen, ze geven aan hoe zij het financieel regelen en hoe zij elkaar informeren over de belangrijke zaken met betrekking tot hun kind. Als ouders dit zelf kunnen, des te beter. Als ze daarbij ondersteuning nodig hebben is mediatie éen van de mogelijkheden naast andere hulp.

Ik wil op dit spoor verdergaan, en ook verdere stappen zetten als minister. Welke dat zijn leest u bij mijn aantreden, een tipje van de sluier wil ik wel oplichten:

De meeste ouders willen niets liever dan een liefdevolle en veilige thuishaven voor hun kinderen creëren. Dat voelen ze als hun verantwoordelijkheid, en terecht! Als ze gescheiden gaan wonen is dat een privézaak. In éen huis wonen is voor opvoeden het gemakkelijk en goedkoop, ik zeg er vanzelfsprekend bij dat we moeten erkennen dat bij elkaar blijven uiteindelijk geen optie kan blijken te zijn. Dan is van belang gescheiden te gaan wonen en zorgvuldig met de opvoeding verder te gaan. Het zou mijns inziens goed zijn als er in onze samenleving gewoner werd gedaan over gescheiden wonen, zodat daar in buurten minder neerbuigend over wordt gesproken. Dat maakt het eenvoudiger voor zelfstandige ouders om hun kinderen in voorspoed en geluk groot te brengen.

Ex-minister André Rouvoet

Als minister voor jeugd en ouders vind ik het belangrijk dat ouders gereedschap in handen gaan krijgen om problemen te voorkomen. Zo wil ik dat ouders beter geïnformeerd zijn over de gevolgen en dat de ouders handreikingen krijgen om ernstige randverschijnselen bij gescheiden wonen te voorkomen. Hierbij kunnen de provincies een rol spelen.

Terug naar uw rapport dat mij informeert op mogelijke scenario's na scheiding. Als er nieuwe Co-ouder relaties ontstaan en hoe de ouders dat ervaren. Ik ben erkentelijk voor dit onderzoek, want over Co-ouderen was tot nu toe nog niet zo heel veel bekend. Ik neem het dan ook ter harte en zal het betrekken bij mijn beleid.

Dames en heren, er wordt soms wat krampachtig gedaan in nederland zodra de overheid zich uitspreekt over Co-ouderen. De cijfers die in uw onderzoek al dan niet naar voren komen, geven aan dat de steun aan beide ouders in hun belangrijke taak van opvoeding en samenleving, noodzakelijk is. Maar wees ervan overtuigd dat dit kabinet de eigen verantwoordelijkheid en privésfeer van ouders respecteert, sterker nog: wil versterken.

Hartelijk dank voor uw aandacht en ben benieuwd naar uw ervaringen, ik wens u een inspirerend debat toe.

Zie verder…

• Kinderbijslag plan voor gescheiden vaders
• Gemeente Utrecht: Opvoedingsondersteuning uitnodigend maken voor Co-ouders

Labels: Politiek