maandag 25 juni 2007

Feminisering en het vaderloze gezin

De Volkskrant heeft vandaag een bijlage met de titel Stand van het land: de seksen. Over de maatschappelijke positie van mannen en vrouwen in Nederland. De redactie van de bijlage is van Dorien Pessers. Zij was in 1987 een van de oprichters van het Clara Wichmann instituut, een lobby-organisatie voor vrouwenrechten. Zij is hoogleraar rechtstheorie aan de Vrije Universiteit van Amsterdam.

Leerprestaties van jongens

In het artikel Het onderscheid vervaagt stelt ze dat de toegenomen arbeidsdeelname van vrouwen in de sector van het onderwijs ook schaduwzijden heeft: “De socialisering van jongens is tot aan hun volwassenheid vooral in handen van vrouwen gekomen. Vrouwen ontkennen liever het driftleven van jongens dan dat zij hun leren hun driften te beheersen en te sublimeren. Vrouwen begeleiden leerlingen liever dan dat zij deze krachtig leiden. De omstreden onderwijsmethode van het nieuwe leren (waarin het autoritaire docent-leerling model is afgeschaft ten behoeve van een horizontaal model van coaching) zijn typisch vrouwelijke methoden. Het wekt daarom geen verbazing dat steeds minder mannen in het onderwijs willen werken. Dat de schoolprestaties van jongens achterblijven bij die van meisjes, en dat ook steeds minder jongens voor exacte vakken kiezen, kan mede verklaard worden door hun socialisering in een gefeminiseerd onderwijssysteem.”

Dorien Pessers

Juridische mogelijkheden in de gezinssfeer

Ook plaatst Dorien Pessers kritische noten bij de voortgaande verzelfstandiging van vrouwen in de gezinssfeer: “Was de gezinssfeer altijd al de plaats waar vrouwen de feitelijke macht konden uitoefenen, inmiddels hebben zij daartoe ook de juridische mogelijkheden. Echtscheiding wordt in veruit de meeste gevallen door vrouwen aangevraagd. De kinderen worden in de meeste gevallen aan de moeders toegewezen. Buiten het huwelijk bepalen vrouwen wie zich de vader van hun kind mag noemen, als zij al een vader voor hun kind wensen. De angst van mannen om hun kinderen te verliezen als zij door hun vrouw worden verlaten, leidt niet zelden tot een welhaast vrouwelijke inschikkelijkheid bij mannen. De ontkoppeling van voortplanting van seksualiteit heeft ook voor vrouwen de rol van seksualiteit veranderd en tot een zelfstandige bron van lust en plezier gemaakt. De seksualisering van onze cultuur wordt zeker niet alleen door mannen veroorzaakt. Vrouwen blijken als producent en consument van harte deel te nemen aan de pornocultuur, vaak zelfs zo platvloers dat de amerikaanse journaliste Ariel Levy van female chauvinist pigs spreekt.”

Je kunt je afvragen of het beeld klopt dat Pessers schetst van de doorgeschoten juridische macht over het gezinsleven. Feit is dat eenderde van de huwelijken strandt in een echtscheiding en dat het percentage blijft stijgen. Inderdaad worden echtscheidingen in veruit de meeste gevallen door vrouwen aangevraagd. Het aantal alleenstaande moeders is hoog en indien ze een nieuwe partner vinden, staat ook de stiefvader buiten spel als het om de opvoeding gaat.

Toch zijn de wetten rond de zorg voor kinderen in de knel in de afgelopen decennia verbeterd. In 1990 werd het omgangsrecht ingevoerd dat beide gescheiden ouders ruimte geeft om met hun kinderen samen te zijn. Vanaf 1998 blijven beide gescheiden ouders na een huwelijk het gezag over hun kinderen behouden. Het aantal gescheiden ouders dat een co-ouderschap weet te realiseren is toegenomen. En op 12 juni jongstleden werd in de Tweede Kamer een amendement aangenomen voor gelijkwaardig ouderschap na scheiding.

Rechtspleging in familiezaken

Vanuit het parlement is er dus een duidelijke trend om de zorgende en verzorgende man een plek te blijven geven in de opvoeding van de kinderen na een scheiding. Toch heeft Dorien Pessers gelijk als zij stelt dat door de juridische mogelijkheden de feitelijke macht voornamelijk aan de zelfstandige vrouw is. De uitvoering van de nieuwe wetten die het gelijkwaardig ouderschap na scheiding moeten garanderen is slecht geregeld. De rechtspleging over familiezaken is niet openbaar en statistiek over vonnissen van de rechtbank over toewijzing van kinderen en het handhaven van gelijkwaardig ouderschap ontbreekt. Niet voor niets wordt door ouderorganisaties om onderzoek gevraagd naar de rechtspleging in familiezaken.

Mogelijk speelt ook een rol de toegenomen arbeidsparticipatie van vrouwen in de familie rechtspraktijk. In de bijlage van de Volkskrant is vermeld dat het aandeel vrouwen in juridisch bestuurlijke functies is toegenomen van 36 procent in 1996 tot 44 procent in 2006. In de familie rechtspraktijk is de opmars van vrouwen al veel verder voortgeschreden. Precieze cijfers ontbreken, maar het merendeel van de kinderrechters is vrouw.

Merendeel kinderrechters is vrouw

Uit onderzoek van de laatste jaren blijkt dat typisch vaderlijke eigenschappen in de opvoeding niet gemist kunnen worden. Kinderen die opgroeien zonder vader ondervinden ondervinden allerlei problemen. Zo hebben kinderen van alleenstaande moeders een veel grotere kans op mishandeling. Maar ook in het latere leven kunnen kinderen nog allerlei problemen overhouden van een vaderloze opvoeding. Naast de genoemde slechtere schoolprestaties lopen zij meer kans op problemen met agressiviteit, drugsgebruik, criminaliteit en depressie.

De experimenten op het gebied van echtscheiding en alleenstaand ouderschap zijn een donkere schaduwzijde van een doorgeschoten feminisering op het gebied van het gezinsleven. Zij zijn in strijd met het Handvest voor de rechten van de mens die stelt dat elk kind recht heeft op beide ouders. Pogingen van het parlement om door regelgeving bescherming in het familierecht te bieden voor samenzijn van vader met zijn, verdienen toejuichen. In de praktijk is het niet genoeg, bovendien zijn maatregelen in het onderwijs nodig die de betrokkenheid van vaders bevorderen. In het familierecht kan méer werk worden gemaakt met vaderlijke kwaliteiten zoals het doen nakomen van afspraken en het handhaven van regels. Dit in plaats van het dure bedillen bij rechtbanken van de vele kleine onhebbelijkheden van de door Peter Hoefnagels gesignaleerde nieuwe vader

Zie verder…

• Vaders doen er niet toe, kinderen zijn de dupe Dorien Pessers in NRC 20 december 2003 over de grenzen overschrijdende macht van moeders.

Labels: Opvoeden