dinsdag 22 maart 2005

Overheid maakt scheiden wel erg makkelijk

Scheiden wordt steeds gewoner en kan tegenwoordig zelfs binnen een dag geregeld worden. De gevolgen voor kinderen, ouders, grootouders en de samenleving zijn veel groter dan toe nu werd aangenomen. Desondanks heeft de overheid allerlei maatregelen getroffen om het ouders die willen scheiden zo gemakkelijk mogelijk te maken.

Om te trouwen zijn twee mensen nodig, om te scheiden maar één. Sinds 1971 stelt de wet dat er om te scheiden sprake moet zijn van duurzame ontwrichting van het huwelijk. Om dat vast te stellen, volstaat de uitspraak van één ouder, zonder motivatie. Sindsdien is het aantal scheidingen enorm gestegen.

Opvallend is dat steeds sneller na de geboorte van een kind wordt gescheiden. Van de stellen die scheiden heeft 20% kinderen van 0 tot 4 jaar, 35% heeft kinderen tussen 5 en 9 jaar. Het eigen belang wordt boven het belang van het kind en gezin gesteld en de overheid werkt dit in de hand. We krijgen zelfs rechtsbijstand van de overheid voor de geldverslindende en respectvernietigende twee-advocaten-procedures met betrekking tot scheiding, omgang en alimentatie. Hebben we (meestal de moeders) geen inkomen na scheiding, dan springt de overheid bij met een bijstandsuitkering.

Sinds 2001 is er nog meer hulp van de overheid: we kunnen binnen één dag scheiden door het huwelijk te laten omzetten in een geregistreerd partnerschap, de zogenoemde flitsscheiding. Dat kan zonder tussenkomst van de rechter worden ontbonden, ook als er kinderen bij betrokken zijn. De partners kunnen het wel eens zijn, maar dat wil niet zeggen dat ze het na de ‘flits’ eens blijven. Onenigheden en ruzie zijn na scheiding vaak groter en ernstiger dan tijdens huwelijk. Deze zogenoemde flitsscheiding wordt in het buitenland niet erkend. Sterker, wie ‘flitsscheidt’ en hertrouwt in bijvoorbeeld Duitsland pleegt bigamie wat in veel landen strafbaar is.

Er is nog meer aan de hand. De overheid bevordert de economische zelfstandigheid van de vrouw. Mannen én vrouwen moeten meer, langer, sneller en slimmer werken. De opvoeding van kinderen wordt uitbesteed aan dure kinderopvang. Het gevolg is een ‘spitsuurgezin’ met veel spanningen, waar menig relatie niet tegen bestand is. Via Postbus 51 deelt de overheid ons mee hoe je een scheiding moet aanvragen in plaats van informatie te verstrekken over de gevolgen van scheiding. Ook het straffeloos negeren van gerechtelijke uitspraken over omgangsregelingen werkt scheiding in de hand.

De gevolgen van scheiding zijn vaak desastreus. Bij een kwart van de minderjarige kinderen blijkt een scheiding ook na vele jaren nog schadelijke effecten te hebben. Kinderen van gescheiden ouders hebben een grotere kans op armoede en achterstand, ze doen het slechter op school, hebben vaker emotionele of psychische klachten, lopen meer kans op gezondheidsproblemen en seksueel misbruik, raken vaker aan de drank en drugs, belanden eerder in de criminaliteit en hebben zelf een grotere kans op scheiding. Daarnaast kost de scheidingscultuur de overheid, en dus de belastingbetaler, miljarden euro’s.

Tijdens de themaweek ‘Geheim Geweld’ zagen we in een televisie-uitzending van Zembla tientallen trieste gevallen van kindermishandeling en verwaarlozing met de dood als gevolg. De dader was in veel gevallen een gescheiden moeder. Kindermishandeling, kinderverwaarlozing en infanticide komen vaker voor in stiefgezinnen dan in intacte gezinnen. Niet de pedagogische tik waarover uitvoerig is gedebatteerd, maar scheiding en het isolement van kinderen na scheiding, gecombineerd met drank- en drugsgebruik, leiden in sommige gevallen tot kindermishandeling en –moord. Rowena en Savanna zijn daar voorbeelden van, allebei kinderen van gescheiden ouders. Jaarlijks worden ook nog eens ruim honderd kinderen na een scheiding ontvoerd.

De scheidingscultuur kost de overheid, en dus de belastingbetaler, miljarden euro’s.

En dan de volwassen zelf. Bij één op de drie zelfmoorden is een scheiding in het spel. Doden in het verkeer (verongelukt tegen boom of brug) zijn vaak gescheiden mensen. Scheiden veroorzaakt stress en desoriëntatie waardoor het risico op een ernstig verkeersongeluk drie keer groter wordt, blijkt uit een onderzoek onder 13.915 mannen en vrouwen van middelbare leeftijd. Het risico is zelfs viermaal zo hoog wanneer alleen gekeken wordt naar ongelukken waaraan de bestuurder zelf schuld heeft.

Gescheiden huizenbezitters gaan een miserabele financiële toekomst tegemoet. Vooral jonge mensen hebben de afgelopen jaren relatief dure huizen gekocht terwijl de huizenprijs nauwelijks meer is gestegen. Bij verkoop als gevolg van een scheiding wordt vaak geen winst geboekt en al helemaal niet bij gedwongen verkopen, welk aantal ten opzichte van vorig jaar bijna is verdubbeld. Bij spaar- en beleggingsproducten met een vaste looptijd wordt een flinke boete in rekening gebracht bij voortijdige beëindiging. En sinds 1995 valt het tijdens het huwelijk opgebouwde pensioen bij scheiding in de boedel, waardoor de partners beiden recht hebben op een deel. Wanneer een van de partners niet dan wel in deeltijd werkte, zitten beide partners met een pensioengat.

Een punt zetten achter een huwelijk is geen garantie voor toekomstig geluk. Uit onderzoek blijkt dat gescheiden mensen over het algemeen aanzienlijk minder tevreden zijn met hun leven dan getrouwde mensen. Ook blijkt dat de algemene gezondheidstoestand van gescheidenen slechter is dan van niet-gescheidenen. We krijgen standaardadvies dat roken slecht is voor de gezondheid, maar scheiden is eveneens een aanslag op het leven van alle betrokkenen, de samenleving en de economie. Door echtscheiding en verbroken relaties worden in Nederland ruim een miljoen kinderen in een halve eeuw minder geboren. In de discussies over de vergrijzing horen we daar van overheidswege geen woord over.

Een overheid die scheiding gemakkelijk maakt zonder stil te staan bij de schadelijke gevolgen is kindvijandig. Scheiden moet moeilijker gemaakt worden. De huidige gang van zaken maakt dat een kind één ding zeker weet: niets is meer zeker. De relatie van zijn ouders kan worden ontbonden zodra één van zijn ouders geen emotionele bevrediging meer vindt in de relatie met de ander. Gaan ouders scheiden, dan moet het kind maar afwachten in welke ‘nieuwe’ situatie het terechtkomt. Minder scheiden leidt ook tot minder kindermishandeling, gezinsdrama’s, zelfmoorden, verkeersslachtoffers en minder kosten voor de samenleving. Het maakt het probleem van de vergrijzing ook kleiner. Hoe belangrijk vinden wij een stabiele samenleving waarin mensen hun verantwoordelijkheid nemen voor hun beslissingen? In het familierecht, gericht op het individu en bestaande uit 12 categorieën vaders en 9 categorieën moeders, kunnen gerechtelijke uitspraken straffeloos worden genegeerd. Dat vraagt om problemen. Om met Hans Wiegel te spreken: “niet kakelen, maar eieren leggen. Daar gaat het om. Ook in de politiek.”

Dit artikel werd tevens geplaatst in de Staatscourant van 22 maart 2005, pagina 6. Theo Richel is wetenschapsjournalist. Wim Orbons is voormalig directeur en secretaris van diverse gezondheidszorgorganisaties en was contactpersoon van de expertgroep die aan de minister van Justitie voorstellen deed om de scheidingswetgeving te veranderen.

Lees verder…

• Nederlands Dagblad van 3 maart 2005: Het ouderschapsplan en de weerbarstige praktijk. Door Anje Slootweg
• Rechter negeert rechten vaders bij echtscheiding

Labels: Regelgeven