dinsdag 22 februari 2005

Is ontvadering kindermishandeling?

Wat is volgens de Nederlandse regelgeving kindermishandeling? Van kindermishandeling kun je spreken als aan een minderjarige die zich niet kan verweren ernstige schade wordt berokkend of dreigt te worden berokkend in de vorm van een fysiek of psychisch letsel.

Kindermishandeling heeft niet alleen te maken met fysiek letsel zoals blauwe plekken of een gebroken arm. Er is sprake van geestelijke mishandeling wanneer een kind ernstige schade oploopt in zijn ontwikkeling.

Een aantal wetenschappers proberen de afgrenzing van wat wel en niet kindermishandeling is, te zoeken in de latere effecten. Gedrag waarvan uit onderzoek blijkt dat het een duidelijk negatief effect heeft op de latere ontwikkeling van de kinderen, zou ernstiger zijn dan gedrag dat zo'n effect niet heeft.

Professor Jo Hermanns

Volgens professor Jo Hermanns is uit onderzoek bekend dat de meeste kinderen die op de een of andere manier mishandeld worden, daar uiteindelijk op eigen kracht en met hulp van hun sociale omgeving overheen komen. En als volwassenen een leven kunnen leiden zonder stoornissen of belemmeringen. Dat mag volgens hem overigens nooit een reden zijn om mishandeling te relativeren of om de definitie op te rekken.

Als kinderen moeten opgroeien zonder vader, heeft dat voor hen 54 blijvende negatieve gevolgen, aldus een studie van Civitas, het Engelse Institute for Civil society. Over het algemeen komen de kinderen in hun latere leven daar niet op eigen kracht of met hulp van hun sociale omgeving overheen. In dat geval kun je dus spreken van kindermishandeling. Als de vader overleden is dan is daar niets aan doen. Maar is er wél een vader die voor de kinderen wil zorgen en hij wordt weggehouden, dan is het verwijtbaar.

Professor Andries van Dantzig

Professor Andries van Dantzig: “De gevallen voldoen aan de definitie van kindermishandeling. En toch heeft iedereen, ik ook, het gevoel dat zulke gevallen niet bedoeld worden met kindermishandeling. Waarom niet, hoe zou dit komen? Ik denk dat men in het algemeen aan kindermishandeling denkt als er buitensporigheden gebeuren, slaan, schelden, vernederen, opsluiten zonder eten voor langere tijd, buitensporigheden dus.”

De gevolgen van ontvadering sluipen geleidelijk in het leven van de kinderen. Soms zelfs zonder dat er een klap valt of dat een blauwe plek of botbreuk zichtbaar is. Daarom werd het zo lang door velen niet opgemerkt. Niet alleen domme mensen hebben niet eerder hieraan aandacht besteedt.

Bij het maken van een melding bij een Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) helpt het om uiterlijke fysieke tekenen te noemen. Bijvoorbeeld, het is psychische mishandeling als een kind nooit zijn vader mag opbellen. Maar het wordt pas als zodanig begrepen als je duidelijk maakt dat de telefoon van het kind wordt afgepakt.

Professor Herman Baartman

Volgens professor Herman Baartman kun je bij uitstek spreken van kindermishandeling, als het een kind overkomt aan het begin van zijn leven en dus zijn hele leven verwoesten kan. Verder is de kern van kindermishandeling, indien het een ouder is die het een kind aandoet, dat het de basis van het bestaan van een kind, de betrekking met zijn ouders, bedreigt of vernietigt.

De hele discussie over de mogelijkheden die de overheid heeft om de situatie van een kind te verbeteren, het wel of niet uithuis plaatsen van een kind, het wel of niet beëindigen van een pleeggezinplaatsing, het wel of niet uitspreken of beëindigen van een OTS, het heeft allemaal te maken met deze kern.

Prem in gesprek met een vader

Premtime heeft vandaag een documentaire over kindermishandeling. Het gaat over een meisje dat mishandeld wordt door haar moeder. Maar omdat het kind alleen bij de moeder woont is de school erg bang om de situatie aan te pakken. Het meisje wil vaker bij Papa zijn. Wat moet jij doen als in je omgeving een kind mishandeld wordt en je wil haar helpen? Dat gaat niet zo gemakkelijk. Vader heeft het AMK gebeld over zijn dochter en gevraagd om op te treden. Zijn de professionals dan niet hier mee bezig?

• Video 'Meldcode kindermishandeling' van Premtime, 22 feb 2005
• Wim Orbons en Theo Richel: Oorzaak kindermishandeling aanpakken
• Nederlandse vertaling van de studie van Civitas over de gevolgen van vaderloosheid
• Herman Baartman over betekenis en gebruik van het begrip kindermishandeling
• Andries van Dantzig over 'melden en schuld'

Bert Kerkhof is onderzoeker en publicist. In dienst van professor Jo Hermanns analyseerde hij ontwikkelingsgegevens bij jonge kinderen, onder auspiciën van de sociale faculteit te Utrecht.